Ministerstwo Finansów (dalej: MF) opracowało kolejny pakiet zmian mających na celu uproszczenie rozliczania podatku VAT, tj. Slim VAT 3. Zdaniem MF, proponowane rozwiązania – z uwagi na ich korzystny charakter dla podatników – powinny wejść w życie w ostatnim kwartale 2022 r.

W niniejszym artykule prezentujemy najważniejsze zmiany zaproponowane w ramach tego pakietu (w oparciu o opracowanie MF pt. "SLIM VAT 3 – propozycje i kierunki zmian" zamieszczone na stronie internetowej www.gov.pl).

Status małego podatnika – wyższy limit

Status małego podatnika na gruncie ustawy o VAT przysługuje m.in. podatnikowi, u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej 1.200.000 euro (patrz: art. 2 pkt 25 lit. a) ustawy o VAT).

W ramach pakietu SLIM VAT 3 planuje się podwyższenie limitu uprawniającego do posiadania statusu małego podatnika z 1.200.000 euro do 2.000.000 euro.

W opracowaniu MF czytamy:

"(...) Art. 167a dyrektywy VAT daje Polsce możliwość podwyższenia tego limitu do 2.000.000 euro. Planowane podwyższenie limitu wartości sprzedaży (wraz z kwotą podatku) z 1.200.000 euro do 2.000.000 euro uprawniającego do posiadania statusu małego podatnika spowoduje (...) zwiększenie liczby podatników uprawnionych do stosowania metody kasowej oraz kwartalnego rozliczenia w VAT. (...)"

Kurs dla faktur korygujących wystawianych w walucie obcej

W ramach pakietu Slim VAT 3 zaproponowano doprecyzowanie zasad stosowania kursu przeliczeniowego dla faktur korygujących, w przypadku gdy pierwotna faktura została wystawiona w walucie obcej.

Kurs stosowany do przeliczenia kwoty korekty podstawy opodatkowania na fakturze korygującej "in minus" ma być – co do zasady – taki sam, jak w przypadku pierwotnego rozliczenia. Przykładowo, jeżeli podatnik zastosował dla świadczonej usługi kurs z 1 października 2021 r., to ten sam kurs zastosuje w przypadku faktury korygującej pierwotne rozliczenie.

Natomiast w przypadku faktur korygujących "in plus" podatnik będzie stosował kurs średni danej waluty obcej ogłoszony przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień, w którym zaistniała przyczyna zwiększenia podstawy opodatkowania. Podatnik będzie mógł także wybrać sposób przeliczania tych kwot na złote według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień, w którym zaistniała przyczyna zwiększenia podstawy opodatkowania. W takim przypadku waluty inne niż euro będą przeliczane z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro. Odnosząc się do tego MF wskazało:

"(...) w przypadku transakcji, w których doszło np. do błędu (pomyłki) na wystawionej fakturze, podatnik będzie stosował kurs identyczny z tym zastosowanym w pierwotnym rozliczeniu. W takich przypadkach przyczyna zwiększenia podstawy opodatkowania istniała już w dacie zastosowania pierwotnego kursu przeliczeniowego. W sytuacji, w której zaistnieje przyczyna, która nie istniała w tamtym okresie, podatnik zastosuje natomiast kurs z dnia poprzedzającego dzień jej wystąpienia (tzw. kurs bieżący). (...)"

Odrębne zasady mają dotyczyć korekt "in plus" do faktur wystawianych przed powstaniem obowiązku podatkowego (przeliczonych zgodnie z art. 31a ust. 2 ustawy o VAT, tj. według kursu średniego ogłoszonego przez NBP z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury). Do przeliczenia faktury korygującej "in plus" podatnik zastosuje kurs, który został przyjęty pierwotnie dla faktury dokumentującej transakcję.

Natomiast w przypadku wystawienia zbiorczej faktury korygującej z tytułu opustu lub obniżki ceny, zgodnie z założeniami, ma być stosowany jeden kurs do wszystkich transakcji. Podatnik dokona wówczas przeliczenia na złote według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury korygującej (odpowiednio zastosuje kurs średni EBC).

Projektowane zasady nie będą miały zastosowania w przypadku korekt dokonywanych przez podatników stosujących przeliczenie według zasad obowiązujących w podatku dochodowym. Podatnik stosujący te zasady będzie je stosował również w przypadku korekt.

Pakiet Slim VAT 3 zawiera także propozycję doprecyzowania zasad stosowania kursu waluty w przypadku otrzymania przez podatnika zbiorczej faktury korygującej transakcje wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (w przypadku opustu lub obniżki ceny). Mianowicie podatnik będzie mógł dokonać przeliczenia na złote kwot wykazanych na tej fakturze według kursu średniego waluty obcej na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury korygującej.

Korygowanie stawki 0% VAT dla WDT

Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami, jeżeli podatnik w określonym czasie nie posiada wymaganych dokumentów potwierdzających WDT, obowiązany jest wykazać w ewidencji taką transakcję jako dostawę krajową (z zastosowaniem właściwej stawki VAT). Późniejsze otrzymanie dokumentów potwierdzających dokonanie WDT uprawnia zaś podatnika do skorygowania tej transakcji i zastosowania stawki 0% VAT. W takim przypadku literalne brzmienie przepisów zobowiązuje podatnika do wykazania WDT w rozliczeniu za okres, w którym dostawa została dokonana.

W wyniku planowanych zmian przepis ma odnosić się do skorygowania WDT w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy. Zdaniem MF ma to uprościć obowiązek korygowania takiej transakcji.

Zaznaczamy, że już wcześniej MF informowało, iż wprawdzie w art. 42 ust. 12a ustawy o VAT wskazano na korektę okresu "dokonania dostawy", ale korektę WDT należy uwzględnić w okresie, w którym powstał obowiązek podatkowy (okres ten jest bowiem właściwy do wykazania WDT). Takiej odpowiedzi MF udzieliło na pytanie naszego Wydawnictwa.

WNT – zmiana zasad odliczania VAT

Obecnie prawo do odliczenia VAT z tytułu WNT przysługuje w okresie rozliczeniowym, w którym podatnik wykazuje VAT należny, pod warunkiem że podatnik otrzyma fakturę dokumentującą taką transakcję w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy.

Projekt SLIM VAT 3 zakłada rezygnację z wymogu posiadania faktury dotyczącej WNT przy odliczaniu VAT z tego tytułu. W projekcie zmian opracowanym przez MF czytamy:

"(...) po zmianie faktura nie będzie formalnym warunkiem odliczenia podatku. Powyższe spowoduje, iż podatek naliczony i należny z tytułu WNT będą zawsze rozliczane dokładnie w tym samym okresie rozliczeniowym, a w konsekwencji VAT od WNT będzie w pełni neutralny dla podatnika. W konsekwencji zmiana zlikwiduje konieczność monitorowania, czy termin 3 miesięcy na otrzymanie faktury został przekroczony. Tym samym nowelizacja ma na celu pełniejsze urzeczywistnienie unijnej zasady neutralności VAT, jak również stanowić będzie istotne uproszczenie dla przedsiębiorców. (...)"

Zmiany zasad ustalania proporcji i korekty rocznej

Obecnie obowiązujące przepisy pozwalają uznać, że proporcja określona przez podatnika wykonującego działalność mieszaną (opodatkowaną i zwolnioną z VAT) wynosi 100% pod warunkiem, że proporcja przekroczyła 98% oraz kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji w skali roku była mniejsza niż 500 zł. Zgodnie z zaproponowanymi zmianami ww. próg 500 zł ma być zwiększony do 10.000 zł. Ponadto projekt zakłada, że wyższy próg będzie mógł być stosowany do proporcji przyjętej na 2022 r. (tj. do okresów rozliczeniowych przypadających od początku 2022 r.).

Ponadto z obecnego brzmienia art. 91 ust. 1 ustawy o VAT wynika, że każda (nawet wynosząca jeden punkt procentowy) różnica między proporcją wstępną podatku naliczonego do odliczenia a proporcją ostateczną dotyczącą tego odliczenia, obliguje podatnika do przeprowadzenia korekty rocznej odliczonego podatku. Wstępne odliczenie podlega korekcie, jeżeli jego kwota jest wyższa lub niższa od kwoty odliczenia przysługującej podatnikowi. W wyniku nowelizacji tego przepisu podatnicy mają zyskać możliwość rezygnacji z dokonania korekty, jeżeli różnica nie przekroczy 2 punktów procentowych oraz kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu nie przekroczy 10.000 zł (drugi warunek ma dotyczyć wyłącznie przypadku, gdy rzeczywisty wskaźnik proporcji będzie mniejszy od wskaźnika prognozowanego). Taka możliwość ma być stosowana począwszy od korekt dokonywanych za 2022 r. (tj. korekt dokonywanych w pierwszym okresie rozliczeniowym 2023 r.).

Zaliczka i dostawa w tym samym okresie rozliczeniowym – zmiana zasad fakturowania

Pakiet SLIM VAT 3 zakłada, że podatnik nie będzie miał obowiązku wystawienia faktury zaliczkowej w przypadku, gdy całość lub część zaliczki otrzyma w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym powstanie obowiązek podatkowy w odniesieniu do czynności, na poczet których tę zapłatę otrzyma. W fakturze dokumentującej dostawę towaru lub wykonanie usługi w takim przypadku podatnik będzie jednak musiał wskazać datę dokonania wpłaty zaliczki (o ile taka data będzie określona i będzie się różnić od daty wystawienia faktury). Jest to zgodne z obecnym stanowiskiem prezentowanym przez organy podatkowe.

Likwidacja obowiązku drukowania dokumentów przez kasy on-line i wirtualne

Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami, podatnicy prowadzący ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących są obowiązani dokonać wydruku dokumentów wystawianych przy zastosowaniu kas rejestrujących, z wyjątkiem paragonów fiskalnych i faktur, które za zgodą nabywcy są przesyłane w sposób z nim uzgodniony w postaci elektronicznej. Powyższe wynika z art. 111 ust. 3a pkt 8 ustawy o VAT.

W ramach Slim VAT 3 planuje się rezygnację z obowiązku drukowania raportów fiskalnych i dokumentów niefiskalnych wystawianych przez podatników prowadzących ewidencję sprzedaży przy ich zastosowaniu. Rozwiązanie to ma dotyczyć jednak wyłącznie kas on-line i wirtualnych. W projekcie zmian czytamy:

"(...) Powyższe pozwoli podatnikom na wybór, czy decydują się na przechowywanie raportów fiskalnych oraz innych dokumentów niefiskalnych w postaci papierowej, czy też wyłącznie elektronicznej. Mimo, że wprowadzane rozwiązanie oznacza, że podatnicy nie będą mieli obowiązku drukowania tych dokumentów, dokumenty te nadal będą wystawiane, tak jak do tej pory, tj. w postaci elektronicznej. Rozwiązanie takie stanowi ułatwienie oraz zmniejszenie kosztów wywiązywania się z obowiązków ewidencyjnych. (...)"

Zmiany w zakresie rachunku VAT

W ramach pakietu SLIM VAT 3 proponuje się rozszerzenie katalogu podatków i należności, jakie mogą być regulowane środkami z rachunku VAT, tj. wprowadzenie możliwości uregulowania nimi dodatkowo:

• podatku od wydobycia niektórych kopalin oraz odsetek za zwłokę w tym podatku,
• podatku od sprzedaży detalicznej oraz odsetek za zwłokę w tym podatku,
• opłaty od środków spożywczych oraz odsetek za zwłokę od tej opłaty,
• zryczałtowanego podatku od wartości sprzedanej produkcji oraz odsetek za zwłokę w tym podatku,
• podatku tonażowego oraz odsetek za zwłokę w tym podatku oraz
• opłaty, o której mowa w art. 9² ust. 11 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2021 r. poz. 1119) wraz z odsetkami za zwłokę od tej opłaty (tzw. podatku od małpek).

Możliwość taka – z uwagi na konieczność dostosowania systemów bankowych do obsługi nowych tytułów – miałaby obowiązywać od 1 stycznia 2023 r.