W Sejmie RP trwają prace nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw (druk nr 726), którego celem jest nałożenie na wybrane jednostki oraz grupy kapitałowe nowego obowiązku w zakresie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju, tzw. raportowania ESG. Ponadto projektowana regulacja nakłada obowiązek atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju, tj. wykonanie przez biegłego rewidenta usługi atestacyjnej obejmującej przeprowadzenie określonych procedur zarówno w zakresie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju oraz sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju grupy kapitałowej.
W dniu 19 września 2024 r. do Ministerstwa Finansów wpłynęła interpelacja poselska (nr 4950) w sprawie raportowania ESG. Osoba pytająca wskazała, że w toku prac nad projektem ww. ustawy do projektu dodano art. 13 o treści, która może prowadzić do nierównego traktowania małych i średnich spółek audytorskich i narażać na zbędne koszty spółki giełdowe. Wedle pytającego obecna treść przepisu sprawia, że zamiast przeprowadzenia otwartego procesu wyboru (np. przez radę nadzorczą) podmiotu, który na najkorzystniejszych dla spółki warunkach przeprowadzi atestację sprawozdania ESG, do wykonania tej usługi wybrana zostanie firma audytorska, z którą spółka ma już zawartą umowę na przeprowadzenie badania sprawozdania finansowego. W związku z powyższym zadano następujące pytania:
1. Czy zaproponowana przez Ministerstwo Finansów metoda wyboru podmiotu dokonującego atestacji sprawozdania zrównoważonego rozwoju nie ograniczy szans konkurencyjnych na rynku?
2. Czy prawdziwa jest teza, że mając na uwadze obecną strukturę rynku usług audytorskich, największym beneficjentem proponowanej regulacji będą największe firmy audytorskie z tzw. wielkiej czwórki?
W odpowiedzi z 14 października 2024 r. na ww. interpelację Minister Finansów wyjaśnił:
"(...) Zgodnie z zaproponowanym w projekcie ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw (...) rozwiązaniem, wyboru firmy audytorskiej do atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju będzie dokonywał organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki, chyba że statut, umowa lub inne wiążące jednostkę przepisy prawa będą stanowiły inaczej (art. 1 pkt 26 projektu – zmiana art. 66 ust. 4 ustawy o rachunkowości). Będą to zatem analogiczne zasady jakie mają miejsce obecnie odnośnie wyboru firmy audytorskiej do badania sprawozdania finansowego.
Przepis art. 13 projektu – będący wynikiem uwag zgłoszonych w trakcie konsultacji publicznych, daje możliwość zawarcia na rok obrotowy rozpoczynający się przed dniem wejścia w życie ustawy, umowy o atestację sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju z firmą audytorską wybraną do badania sprawozdania finansowego danej jednostki. Należy podkreślić, iż jest to jedynie możliwość dla jednostki, a nie zapis mający charakter obligatoryjny. Natomiast odnośnie umów o atestację sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy, przepis stanowi, że atestacja może się odbyć na podstawie takiej umowy pod warunkiem, że wyboru firmy audytorskiej do przeprowadzenia atestacji nie dokonał kierownik jednostki. Przy czym, w tym przypadku, tj. umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy, nie ma znaczenia, czy umowa została zawarta z firmą audytorską, która bada sprawozdanie finansowe jednostki, czy też z inną firmą audytorską.
Mając na względzie przejściowy charakter tego przepisu – dotyczy on jedynie jednego roku obrotowego oraz – odnośnie umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy – dowolność w zakresie wyboru firmy audytorskiej do atestacji (jedynym zastrzeżeniem jest aby wyboru tego nie dokonał kierownik jednostki), brak przesłanek jednoznacznie wskazujących, iż przyjęte rozwiązanie mogłoby mieć istotny wpływ na konkurencyjność rynku firm audytorskich świadczących usługi odnośnie atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju.
Jednoczenie informuję, iż Ministerstwo Finansów nie prowadziło analiz odnośnie struktury rynku firm audytorskich mających zamiar świadczyć usługi w ramach atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju, jednakże należy zauważyć, iż proponowane przez nas regulacje gwarantują wszystkim firmom audytorskim jednolite zasady i warunki w zakresie świadczenia usług atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju".