Od dłuższego już czasu toczy się spór między organami podatkowymi a podatnikami dotyczący momentu wykonania usług budowlanych lub budowlano-montażowych na potrzeby właściwego ustalenia momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT. Podatnicy uważają, że wykonanie ww. usług wyznacza data podpisania protokołu zdawczo-odbiorczego. Z kolei zdaniem organów podatkowych, nie należy wiązać momentu wykonania ww. usług ze spełnieniem formalności, jaką jest podpisanie ww. protokołu. Za datę ich wykonania należy natomiast przyjąć datę zakończenia wszystkich prac, do których zobowiązany jest zleceniobiorca, tj. dzień, w którym wykonawca zgłasza je do odbioru (wówczas bowiem, w opinii wykonawcy, usługa jest gotowa do przyjęcia przez nabywcę). Sprawa okazała się na tyle kontrowersyjna, że NSA skierował pytanie prejudycjalne do TSUE w powyższej kwestii.

W dniu 2 maja 2019 r. TSUE wydał wyrok w sprawie C-224/18, z którego wynika, że moment podpisania protokołu odbioru robót budowlanych lub budowlano-montażowych może wyznaczać moment wykonania usługi dla celów VAT, pod warunkiem:

• istnienia postanowień umownych przewidujących akceptację wykonanych robót w protokole odbioru, zwyczajowo przyjętym w danej branży (protokół odbioru powinien wynikać ze specyfiki gospodarczej i handlowej danego sektora),
• ostatecznego określenia wysokości wynagrodzenia należnego usługobiorcy dopiero w protokole odbioru, tj. w przypadku braku możliwości jednoznacznego określenia wynagrodzenia przed jego podpisaniem.

Ministerstwo Finansów (dalej: MF) 31 maja 2019 r. umieściło na swojej stronie internetowej (www.podatki.gov.pl) komunikat w sprawie konsekwencji ww. wyroku TSUE.

MF poinformowało, że przedstawi stanowisko w sprawie ustalania momentu wykonania usług budowlanych lub budowlano-montażowych po rozstrzygnięciu sprawy przez NSA. Niemniej jednak uznało, że interpretacja ogólna Ministra Finansów z 1 kwietnia 2016 r., nr PT3.8101.41.2015.AEW.2016.AMT.141 w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego dla usług budowlanych lub budowlano-montażowych umożliwia realizację wytycznych wynikających z ww. wyroku TSUE. Wskazano w niej bowiem, że decydujące znaczenie dla prawidłowego określenia momentu powstania obowiązku podatkowego w przypadku ww. usług ma data wykonania usługi lub data/termin wystawienia faktury.

Jeżeli nabywcą usług budowlanych lub budowlano-montażowych jest podatnik, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, o ile zostanie ona wystawiona terminowo, tj. nie później niż 30. dnia od dnia ich wykonania.

Zdaniem MF, za datę wykonania usługi budowlanej lub budowlano-montażowej należy zaś przyjąć datę faktycznego wykonania usługi (faktycznego zakończenia prac lub ich części, w przypadku usług przyjmowanych częściowo), czyli dzień, w którym wykonawca zgłasza je do odbioru (tj. gdy w opinii wykonawcy, usługi lub ich części są gotowe do ich przyjęcia przez nabywcę). Zatem, co do zasady, termin na wystawienie faktury dokumentującej wykonanie ww. usługi będzie biegł:

• od dnia, w którym wykonawca, w związku z wykonaniem całości określonej umową usługi, zgłosił ją nabywcy do odbioru - w przypadku usług przekazywanych w całości,
• od dnia, w którym wykonawca w związku z wykonaniem części określonej umową usługi zgłosił ją nabywcy do odbioru - w przypadku usług przekazywanych w części, dla której to części określono zapłatę,
• od dnia upływu każdego okresu, do którego odnoszą się płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia usługi - w przypadku usług o charakterze ciągłym (z tym, że w przypadku usług świadczonych w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla których w związku z ich świadczeniem w danym roku nie upływają terminy płatności lub rozliczeń, termin na wystawienie faktury będzie biegł od dnia upływu każdego roku podatkowego do momentu zakończenia świadczenia tej usługi).

Ponadto, MF podkreśliło:

„(...) W usługach budowlanych lub budowlano-montażowych zgłaszanych do odbioru w zdecydowanej większości przypadków znana jest wartość kontraktowa zgłoszonych do obioru przez wykonawcę prac. Z punktu widzenia podatku od towarów i usług, co do zasady, to ta właśnie wartość powinna zostać uznana jako podstawa opodatkowania z tytułu wykonania tych usług na moment powstania obowiązku podatkowego. Późniejsze skorygowanie wartości kontraktowej do wartości ustalonej w procesie odbioru będzie podstawą do ewentualnego wystawienia faktury korygującej.”

Z komunikatu wynika, że dotychczasowe stanowisko MF w kwestii ustalania momentu wykonania usług budowlanych lub budowlano-montażowych - zaprezentowane w interpretacji ogólnej Ministra Finansów - na razie nie uległo zmianie. Niemniej jednak należy poczekać na ostateczne stanowisko MF w tej sprawie (po rozstrzygnięciu sprawy przez NSA).