Obniżenie stawek VAT oraz plany Ministerstwa Finansów z tym związane od zawsze stanowiły przedmiot zainteresowań autorów interpelacji poselskich kierowanych do resortu. Ministerstwo Finansów nie zawsze jest przychylne postulowanym rozwiązaniom, niekiedy z kolei daje nadzieję na pewne zmiany w tym zakresie. Takie wnioski można wysnuć z odpowiedzi Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Finansów z dnia 2 września 2024 r. na interpelację poselską nr 4256, w sprawie zmiany stawek VAT na książki oraz gazety.
Podsekretarz Stanu przypomniał, że przepisy dotyczące podatku od wartości dodanej (w Polsce funkcjonującego jako podatek VAT) podlegają harmonizacji na terytorium Unii Europejskiej, co oznacza dla państw członkowskich obowiązek zapewnienia zgodności przepisów krajowych z przepisami prawa unijnego, w tym przede wszystkim z dyrektywą VAT oraz orzecznictwem TSUE. Zgodnie z regulacjami dyrektywy VAT państwa członkowskie mogą stosować dwie stawki obniżone w wysokości:
- nie niższej niż 5% dla towarów i usług wymienionych w załączniku III,
- niższej niż 5% oraz zwolnienie z prawem do odliczenia VAT zapłaconego na poprzednim etapie (stawka 0%), ale tylko do dostaw towarów lub świadczenia usług ujętych w maksymalnie siedmiu konkretnie wskazanych punktach w załączniku III do dyrektywy VAT, tj. dostaw towarów i świadczenia usług uznawanych za zaspokajające podstawowe potrzeby człowieka. Wśród takich towarów dyrektywa wymienia m.in. określone przedmioty kultury – książki, gazety i czasopisma.
Podsekretarz Stanu zwrócił uwagę, że na gruncie prawa krajowego dostawy książek, gazet, czasopism objęte są preferencyjnymi stawkami VAT. Wydawnictwa książkowe (drukowane, na innych nośnikach fizycznych, np. taśmy, dyski itd. oraz dostarczane drogą elektroniczną, tzw. e-booki) są opodatkowane stawką podatku w wysokości 5%. Z kolei wydawnictwa prasowe zasadniczo korzystają z obniżonej stawki VAT w wysokości 8%.
Konsekwencją obniżenia stawek VAT dla wskazanych towarów, jak podkreślił Podsekretarz Stanu, byłoby zmniejszenie wpływów budżetowych z tytułu podatku VAT. Tymczasem są one źródłem finansowania sfery publicznej. Decyzje co do rezygnacji z części wpływów podatkowych (w szczególności w zakresie podatku VAT, który jest podstawowym źródłem wpływów budżetu państwa) powinny być podejmowane z wielką ostrożnością. Powinny opierać się na szacunkach wpływu takiego rozwiązania na konsumentów, jak również ich kompleksowego wpływu na gospodarkę.
Reasumując, Podsekretarz Stanu poinformował, że obecnie nie są prowadzone prace dotyczące zmiany zakresu preferencji dla książek i gazet. Nie wyklucza się jednak podjęcia w przyszłości analiz w tej kwestii.