Jednorazowe odszkodowanie jest jednym ze świadczeń wypłacanych przez ZUS z ubezpieczenia wypadkowego. Mogą na nie liczyć:
- ubezpieczeni, którzy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznali stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu oraz
- członkowie rodziny:
- ubezpieczonego lub
- rencisty uprawnionego do renty z ubezpieczenia wypadkowego,
który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.
Wysokość jednorazowego odszkodowania dla samego ubezpieczonego wynosi 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu i może ulec zwiększeniu o kwotę stanowiącą 3,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli w stosunku do ubezpieczonego została orzeczona całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.
Natomiast dla członków rodziny zmarłego jednorazowe odszkodowanie stanowi wielokrotność przeciętnego wynagrodzenia, zróżnicowaną w zależności od tego, ilu i jakich członków rodziny jest uprawnionych do tego odszkodowania, po ewentualnym pomniejszeniu o kwotę jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, wypłaconego zmarłemu ubezpieczonemu lub renciście.
Co istotne:
- do ustalenia wysokości jednorazowego odszkodowania przyjmuje się przeciętne wynagrodzenie obowiązujące w dniu wydania przez ZUS decyzji przyznającej to świadczenie,
- przez przeciętne wynagrodzenie należy tu rozumieć przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszane do celów emerytalnych w Monitorze Polskim przez Prezesa GUS, stosowane poczynając od drugiego kwartału każdego roku przez okres jednego roku.
Obowiązujące stawki jednorazowego odszkodowania zmieniają się zatem co roku z dniem 1 kwietnia i obowiązują do 31 marca następnego roku. Są one zaokrąglane do pełnych złotych.
Prezes GUS w dniu 9 lutego 2024 r. ogłosił, iż przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w 2023 r. wyniosło 7.155,48 zł (Mon. Pol. poz. 110), co pozwoliło na obliczenie, ile od 1 kwietnia 2024 r. wyniosą podstawowe stawki jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Ich ostateczne wartości, obowiązujące w okresie od 1 kwietnia 2024 r. do 31 marca 2025 r. zostały ogłoszone w obwieszczeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 lutego 2024 r. (Mon. Pol. poz. 162).
Przykładowo stawka za jeden procent uszczerbku na zdrowiu, z obowiązującej obecnie kwoty 1.269 zł, od 1 kwietnia 2024 r. wzrośnie do 1.431 zł (tj. 7.155,48 zł × 20% = 1.431,10 zł, po zaokrągleniu do pełnych złotych – 1.431 zł).
Natomiast w przypadku gdy do jednorazowego odszkodowania jest uprawniony małżonek lub dziecko zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, od 1 kwietnia 2024 r. należne mu jednorazowe odszkodowanie wyniesie 128.799 zł (tj. 7.155,48 zł × 18 = 128.798,64 zł, po zaokrągleniu – 128.799 zł), zamiast obecnie obowiązującej kwoty 114.231 zł.