W ramach tzw. Polskiego Ładu na podatników został nałożony obowiązek zapewnienia płatności przy użyciu instrumentu płatniczego, współpracy kasy z terminalem oraz sankcje za niewykonanie tych obowiązków (patrz: ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. poz. 2105).
Obowiązek zapewnienia płatności bezgotówkowych
Od 1 stycznia 2022 r. przedsiębiorcy będą mieli obowiązek zapewniania możliwości dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego (w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych; Dz. U. z 2021 r. poz. 1907) w każdym miejscu, w którym działalność gospodarcza jest faktycznie wykonywana, w szczególności w lokalu, poza lokalem przedsiębiorstwa lub w pojeździe wykorzystywanym do świadczenia usług transportu pasażerskiego. Z wyjaśnień Ministerstwa Finansów (dalej: MF) wynika, że chodzi tu o zapewnienie klientom możliwości dokonywania płatności drogą elektroniczną, tj. za pośrednictwem terminala, telefonu lub przelewu. Tak wskazano w komunikacie z 26 lipca 2021 r. (zamieszczonym na stronie internetowej www.gov.pl). MF nie wyjaśniło jednak, jakiego przelewu to dotyczy (tradycyjnego czy np. tzw. przelewu szybkiego). O wyjaśnienie tej kwestii wystąpiliśmy do MF.
Obowiązek zapewnienia płatności bezgotówkowych będzie dotyczył przedsiębiorców, którzy mają obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących. Należałoby zatem uznać, że obowiązek ten będzie dotyczył podatników, którzy nie będą mogli stosować żadnego ze zwolnień z ewidencjonowania sprzedaży w kasie rejestrującej (podmiotowego w ramach limitu 20.000 zł i przedmiotowych). Nie wiadomo jednak, czy taka była intencja ustawodawcy, gdyż MF wskazało, że obowiązek ten będzie obejmował tylko tych przedsiębiorców, których roczny przychód przekracza 20.000 zł – MF nie odniosło się do przedsiębiorców korzystających ze zwolnień przedmiotowych z ewidencjonowania. O wyjaśnienie także tej kwestii wystąpiliśmy do MF. O uzyskanej odpowiedzi poinformujemy niezwłocznie na łamach naszego Czasopisma.
Obowiązek zapewnienia płatności bezgotówkowych wynika z art. 19a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (w brzmieniu obowiązującym do 1 stycznia 2022 r.).
Czasowe ograniczenie niektórych preferencji w VAT
W ustawie o VAT wprowadzono czasowe ograniczenie niektórych preferencji wobec podatników, którzy wbrew obowiązkowi nie zapewnią możliwości dokonywania płatności bezgotówkowych.
Mianowicie podatnikowi, u którego zostanie stwierdzone, że wbrew obowiązkowi nie zapewnił możliwości dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego w każdym miejscu, w którym działalność gospodarcza jest faktycznie wykonywana (w szczególności w lokalu, poza lokalem przedsiębiorstwa lub w pojeździe wykorzystywanym do świadczenia usług transportu pasażerskiego) czasowo nie będzie przysługiwało prawo do:
- składania deklaracji VAT za okresy kwartalne (a tym samym kwartalnego rozliczania VAT) i
- zwrotu VAT w terminie 25-dniowym na rachunek bankowy (nie dotyczy zwrotu na rachunek VAT).
W przypadku utraty prawa do składania kwartalnych deklaracji VAT podatnicy będą obowiązani do składania deklaracji za okresy miesięczne począwszy od rozliczenia za pierwszy miesiąc kwartału:
- w którym zostanie stwierdzone naruszenie tego obowiązku – jeżeli stwierdzenie naruszenia tego obowiązku nastąpi w pierwszym lub drugim miesiącu kwartału; w przypadku, gdy stwierdzenie naruszenia tego obowiązku nastąpi w drugim miesiącu kwartału, deklaracja za pierwszy miesiąc kwartału będzie składana w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po drugim miesiącu kwartału,
- następujący po kwartale, w którym zostanie stwierdzone naruszenie tego obowiązku – jeżeli stwierdzenie naruszenia tego obowiązku nastąpi w trzecim miesiącu kwartału.
Powrót do składania deklaracji VAT za okresy kwartalne będzie ww. podatnikom przysługiwał nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy następujących po ostatnim miesiącu kwartału, w którym zostanie stwierdzone naruszenie obowiązku zapewnienia płatności bezgotówkowych.
Z kolei zwrot podatku VAT w terminie 25-dniowym na rachunek bankowy nie będzie przysługiwał podatnikowi, który nie umożliwi płatności bezgotówkowych za okres rozliczeniowy, w którym naruszenie tego obowiązku zostanie stwierdzone oraz za 6 kolejnych okresów rozliczeniowych następujących po tym okresie rozliczeniowym.
Powyższe kwestie uregulowano w art. 87 ust. 6c i art. 99 ust. 3a pkt 4, ust. 3e i 4b ustawy o VAT (w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r.).
Zaznaczamy ponadto, że w uzasadnieniu do projektu ustawy nowelizującej podkreślono, iż przez zidentyfikowanie nierealizowania przez podatnika obowiązku zapewnienia płatności bezgotówkowych rozumie się podjęcie przez organy podatkowe informacji o tym, że podatnik nie realizował obowiązku zapewnienia płatności przy użyciu instrumentu płatniczego (bez znaczenia pozostaje tryb oraz sposób tego ustalenia przez organy).
Obowiązek zabezpieczenia współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym
Z kolei od 1 lipca 2022 r. zostanie nałożony obowiązek zapewnienia współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym. Mianowicie przedsiębiorca, który będzie zapewniał możliwość przyjmowania płatności przy użyciu terminala płatniczego i będzie prowadził ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, które umożliwiają połączenie i przesyłanie danych między kasą rejestrującą a Centralnym Repozytorium Kas, będzie miał obowiązek zapewnić współpracę kasy rejestrującej z terminalem płatniczym zgodnie z wymaganiami technicznymi dla kas rejestrujących.
W ustawie o VAT wprowadzono także karę pieniężną za niezapewnienie przez podatnika współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym. W przypadku stwierdzenia, że podatnik nie wypełnia ww. obowiązku, naczelnik urzędu skarbowego w drodze decyzji nałoży na niego karę pieniężną w wysokości 5.000 zł.
Kara będzie nakładana wyłącznie na przedsiębiorców, którzy będą prowadzili ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących umożliwiających połączenie i przesyłanie danych między kasą rejestrującą a Centralnym Repozytorium Kas, tj. kas on-line i wirtualnych. Tylko oni będą bowiem mieli obowiązek zapewnienia współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym (patrz: art. 19a ust. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców i art. 111 ust. 6kb ustawy o VAT).
Wskazaną karę pieniężną trzeba będzie uiścić, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, na rachunek bankowy właściwego urzędu skarbowego w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji w tym zakresie.
Termin/podmioty | Obowiązek i sankcja za jego nieprzestrzeganie |
Od 1 stycznia 2022 r. podatnicy mający obowiązek stosowania kas rejestrujących (dotyczy każdego typu kas, tj. kas z elektronicznym lub papierowym zapisem kopii, on-line i wirtualnych) | Zapewnienie płatności bezgotówkowych |
Czasowe ograniczenie prawa do kwartalnego rozliczania VAT i zwrotu w terminie 25 dni – za niezapewnienie płatności bezgotówkowych | |
Od 1 lipca 2022 r. podatnicy stosujący kasy rejestrujące on-line i wirtualne | Zapewnienie współpracy kasy z terminalem |
Kara 5.000 zł – za niezapewnienie współpracy kasy z terminalem płatniczym |