Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów w piśmie nr DD5.054.3.2018.KSM udzielił odpowiedzi na zapytanie poselskie nr 7136 w sprawie podatku CIT z tytułu bezpłatnego użytkowania znaku towarowego w ramach grupy kapitałowej. Konkretnie problem dotyczył kwestii czy spółka należąca do międzynarodowej grupy kapitałowej, użytkując bezpłatnie logo centrali, osiąga przychód, z którego uzyskaniem wiąże się obowiązek zapłaty podatku dochodowego?

Odnosząc się do przedstawionej kwestii Minister Finansów wskazał na art. 12 ust. 1 pkt 2 updop, określający ogólną zasadę, zgodnie z którą do przychodów podlega zaliczeniu wartość otrzymanych przez podatnika nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń.

W orzecznictwie sądowo-administracyjnym ugruntowany jest pogląd, iż użyte w ustawie CIT pojęcie "nieodpłatne świadczenie" należy co do zasady rozumieć szeroko, w sposób wykraczający poza jego cywilistyczne znaczenie. W podjętej w składzie siedmiu sędziów uchwale z 18 listopada 2002 r., sygn. akt FPS 9/02 oraz podjętej w analogicznym składzie uchwale z 16 października 2006 r., sygn. akt II FPS 1/06 NSA wyraził pogląd, iż pojęcie "nieodpłatne świadczenie" ma na gruncie art. 12 ust. 1 pkt 2 updop szerszy zakres niż w prawie cywilnym, i że obejmuje ono wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Ponadto w przypadku podmiotów powiązanych trzeba mieć na względzie regulację zawartą w art. 11 updop określającą warunki jakim powinna odpowiadać transakcja zawierana między takimi podmiotami.

Z uwagi na różnorodność stanów faktycznych, złożoność stosunków i procesów gospodarczych, jak również różnorodność relacji zachodzących pomiędzy podmiotami powiązanymi nie jest możliwe udzielenie jednoznacznej odpowiedzi.

Wynika to z konieczności indywidualnej oceny stanu faktycznego konkretnej sprawy. W pierwszej kolejności należy bowiem ustalić, czy dane świadczenie ma faktycznie nieodpłatny charakter.

Jeśli korzystanie przez podatnika z udostępnionych mu nieodpłatnie rzeczy lub praw jest warunkiem koniecznym do wykonania określonych świadczeń, na rzecz podmiotu użyczającego te rzeczy lub prawa, to w takiej sytuacji u podatnika tego nie wystąpi w tym zakresie przychód z tytułu otrzymanych nieodpłatnych świadczeń. Przykładem takiej relacji gospodarczej jest tzw. umowa toolingu, na podstawie której kontrahent nieodpłatnie udostępnia urządzenia w ramach świadczenia wzajemnego.

Tezy wynikające z powołanych uchwał NSA prowadzą do wniosku, iż w celu zastosowania art. 12 ust. 1 pkt 2 updop należy ustalić wystąpienie korzyści mającej istotny wymiar finansowy po stronie podmiotu otrzymującego dane świadczenie oraz musi się to odbyć kosztem dającego świadczenie.

Odnosząc dotychczasowe wyjaśnienia do postawionego pytania można posłużyć się przykładem stanu faktycznego, w którym dany producent pełni ograniczone funkcje i ponosi małe ryzyko, a dodatkowo całą sprzedaż wyprodukowanych wyrobów realizuje do podmiotu powiązanego z grupy (tj. produkuje na zlecenie podmiotu z grupy). W takim przypadku – nawet jeśli podmiot ten korzysta ze znaku towarowego grupy – w określonych okolicznościach niezasadne może być naliczanie opłat licencyjnych z tego tytułu i zaliczenie ich do kosztów uzyskania przychodów (patrz wyrok WSA w Warszawie z 23 kwietnia 2015 r., sygn. akt III SA/Wa 2017/14). Wprowadzenie odpłatności z tytułu opłat licencyjnych może bowiem nie mieć treści ekonomicznej i może nie przyczyniać się do powstania przychodu u podatnika. W konsekwencji nieodpłatne korzystanie przez taki podmiot ze znaku towarowego grupy, w określonych okolicznościach, może być uzasadnione ze względu na charakter danej transakcji lub działalności, a zatem nie powinno także generować przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia. W tym kontekście, jeszcze raz podkreślenia wymaga konieczność wnikliwej analizy okoliczności konkretnej sprawy.

Redakcja Przeglądu Podatku Dochodowego