Regulacje ustawowe
Podatnikom, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł, przysługuje podmiotowe zwolnienie z VAT. Z tego zwolnienia mogą korzystać także podatnicy rozpoczynający w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności opodatkowanych VAT, jeżeli przewidywana wartość sprzedaży nie przekroczy ww. kwoty w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym. Kwestie te reguluje szczegółowo art. 113 ustawy o VAT.
Jeżeli wartość sprzedaży przekroczy w trakcie roku podatkowego ww. limit (liczony jak wyżej), zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę.
Należy również pamiętać, że sprzedaż niektórych towarów lub świadczenie niektórych usług – wskazanych w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT – wyklucza podatników z możliwości korzystania z tego zwolnienia (niezależnie od wartości sprzedaży).
Podatnicy, którzy chcą korzystać z podmiotowego zwolnienia z VAT, nie muszą dopełniać żadnych formalności rejestracyjnych lub mogą dokonać rejestracji na potrzeby VAT dobrowolnie i uzyskać status podatnika zwolnionego z VAT. W drugim przypadku w zgłoszeniu rejestracyjnym (na druku VAT-R) deklarują oni, iż korzystają ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 lub 9 ustawy o VAT i podają datę, od kiedy z niego korzystają.
Natomiast obowiązkowo zgłoszenie rejestracyjne VAT-R składa ten podatnik, który chce zrezygnować z przysługującego mu zwolnienia podmiotowego z VAT, lub który nie może z tego zwolnienia korzystać (ze względu na rodzaj prowadzonej działalności lub przekroczenie wartości sprzedaży).
Z obowiązujących przepisów wynika ponadto, że podatnicy mogą zrezygnować z podmiotowego zwolnienia pod warunkiem zawiadomienia na piśmie o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym rezygnują ze zwolnienia, a w przypadku podatników rozpoczynających w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności opodatkowanych VAT, którzy chcą zrezygnować ze zwolnienia od pierwszej wykonanej czynności – przed dniem wykonania tej czynności. Co istotne podatnik, który utracił prawo do zwolnienia sprzedaży od podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, może – nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia – ponownie z niego skorzystać.
Pomyłkowa rejestracja – niejednolite stanowisko KIS
Zdarza się, że podatnicy pomyłkowo dokonują rejestracji dla celów VAT, np. na skutek błędu w VAT-R i wskazania, że rezygnują z podmiotowego zwolnienia z VAT, pomimo że chcą z niego korzystać. Powstają wówczas wątpliwości, czy można zaktualizować druk VAT-R, aby jednak korzystać z tego zwolnienia.
Dyrektor KIS wypowiedział się na ten temat w interpretacji indywidualnej z 27 sierpnia 2024 r., nr 0112-KDIL1-2.4012.313.2024.2.DS. W analizowanej sprawie podatnik rozpoczął w 2024 r. działalność gospodarczą i chciał korzystać z podmiotowego zwolnienia z VAT. Zamierzał złożyć VAT-R i wskazać w nim (w poz. 30 w części C.1), że od 7 lutego 2024 r. będzie korzystał z tego zwolnienia. Dokumentację podatkową podatnika prowadziło biuro rachunkowe i pracownik tego biura omyłkowo (nieumyślnie) zaznaczył w VAT-R (w poz. 33 w części C.1), że podatnik rezygnuje ze zwolnienia z VAT. Podatnik wystawiał faktury sprzedaży w kwotach brutto bez podatku VAT, bo nie wiedział, że jest czynnym podatnikiem VAT. Zapytał on, czy w tej sytuacji ma prawo złożyć aktualizację VAT-R i dokonać wyboru podmiotowego zwolnienia z VAT od 7 lutego 2024 r. Organ uznał, że podatnik nie ma prawa do aktualizacji druku VAT-R w celu korzystania z podmiotowego zwolnienia z VAT, pomimo pomyłkowej rejestracji dla celów VAT (jako podatnik VAT czynny). Powrót do tego zwolnienia będzie możliwy po roku (licząc od końca roku, w którym doszło do ww. pomyłki), o ile zostaną spełnione pozostałe ustawowe warunki.
Natomiast inne stanowisko w kwestii możliwości stosowania zwolnienia z VAT, pomimo pomyłki w druku VAT-R, Dyrektor KIS zajął w interpretacji indywidualnej z 10 marca 2021 r., nr 0111-KDIB3-1.4012.955.2020.1.WN. Interpretacja ta dotyczyła podatnika czynnego, który chciał wybrać podmiotowe zwolnienie z VAT (spełniał ustawowe warunki) i organ zgodził się na aktualizację VAT-R wypełnionego niezgodnie z intencją podatnika pozwalając, by korzystał z tego zwolnienia "wstecz". Wprawdzie sytuacja ta nie jest identyczna do rozpatrywanej w ww. interpretacji z 27 sierpnia 2024 r., ale naszym zdaniem, skutki powinny być takie same.
Stanowisko MF
Z uwagi na odmienne stanowiska zaprezentowane w ww. interpretacjach wystąpiliśmy do Ministerstwa Finansów (dalej: MF) z zapytaniem, które z nich jest prawidłowe.
W dniu 16 grudnia 2024 r. otrzymaliśmy odpowiedź MF, że w związku z wyrażoną sugestią o braku jednolitości w przywołanych interpretacjach indywidualnych, przekazano informację do Szefa KAS w celu dokonania analizy rozstrzygnięć w tym zakresie.
Pozostaje mieć nadzieję, że po dokonaniu analizy interpretacji Szef KAS dokona zmiany stanowiska w nich zaprezentowanego i zgodzi się na aktualizację druku VAT-R w przypadku pomyłkowej rejestracji na VAT.