Sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki (MEiN) udzielił 7 czerwca 2023 r. odpowiedzi na interpelację poselską nr 41302 w sprawie kształcenia wspomagającego i indywidualnego w szkołach publicznych.

W odpowiedzi tej zawarto odpowiedzi na następujące pytania:

"(...) Pyt. 1 – Czy ministerstwo posiada wiedzę na temat liczby nauczycieli wspomagających zatrudnionych w polskich szkołach? Jeśli tak, to proszę o przekazanie danych w tym zakresie.

Na dzień 30.09.2022 r. w szkołach i placówkach oświatowych było zatrudnionych 41 465 nauczycieli wspomagających (współorganizujących kształcenie).

Pyt. 2 – Czy ministerstwo posiada wiedzę na temat liczby uczniów odbywających naukę w formie nauczania indywidualnego? Jeśli tak, to proszę o przekazanie danych w tym zakresie.

Na dzień 30.09.2022 r. w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych naukę w formie nauczania indywidualnego odbywało 8 556 uczniów. Obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego przez indywidualne nauczanie spełniało 324 uczniów.

Pyt. 3 – Czy ministerstwo posiada wiedzę, jaki jest koszt organizacji zajęć nauczania indywidualnego? Jaki jest szacowany koszt takiej formy nauczania w przeliczeniu na jednego ucznia?

Na koszt prowadzenia zajęć nauczania indywidualnego składa się wiele czynników – m. in. wynagrodzenie nauczyciela, wydatki ponoszone na wyposażenie i utrzymanie pomieszczeń do nauki, media. Klasyfikacja budżetowa po stronie wydatków nie zawiera paragrafów umożliwiających wydzielenie kosztów dotyczących prowadzenia zajęć nauczania indywidualnego. Przykładowo na podstawie informacji zawartych w sprawozdaniach budżetowych Rb-28S znana jest kwota wydatkowana na wynagrodzenia w danym typie szkoły, ale kwota ta dotyczy wszystkich szkół prowadzonych przez daną jednostkę samorządu terytorialnego oraz wszystkich osób zatrudnionych w tym typie szkoły, tj. nauczycieli oraz pozostałych pracowników.

Pyt. 4 – Czy ministerstwo posiada wiedzę, jaki jest koszt zatrudniania nauczycieli wspomagających?

Szacuje się, że średni koszt wynagrodzenia nauczyciela wspomagającego (współorganizującego kształcenie) w roku 2023 wynosi ok. 88 tys. zł. Należy zaznaczyć, że jest to koszt oszacowany na podstawie liczby etatów nauczycieli wspomagających z Systemu Informacji Oświatowej (wraz z informacją o ich stopniu awansu zawodowego) i średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych etapach rozwoju zawodowego (według art. 30 Karty Nauczyciela) wraz z pochodnymi od wynagrodzeń, doskonaleniem zawodowym, dodatkiem wiejskim, ZFŚS.

Pyt. 5 – Czy ministerstwo podejmuje jakiekolwiek działania w związku z utrudnionym dostępem do lekarzy psychiatrów dla dzieci oraz dostępem do poradni psychologiczno-pedagogicznych? Jeśli tak, to proszę o przedstawienie tych działań.

Ministerstwo Edukacji i Nauki prowadzi działania, które mają na celu zapewnienie pomocy psychologiczno-pedagogicznej dzieciom i uczniom w przedszkolach i szkołach, do których uczęszczają. Objęcie dziecka lub ucznia wsparciem w przedszkolu lub w szkole nie wymaga opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej w tej sprawie. Udzielanie wsparcia może zainicjować dyrektor przedszkola lub szkoły, nauczyciel, specjalista zatrudniony w przedszkolu lub szkole albo rodzice.

Aby osiągnąć ten cel, od 1 września 2022 r. rozpoczęło się wdrażanie pierwszego etapu standaryzacji zatrudniania w przedszkolach i szkołach nauczycieli specjalistów. Po raz pierwszy na poziomie ustawy określono standardy minimalnego wymiaru zatrudniania nauczycieli specjalistów, w tym psychologów, w ogólnodostępnych i integracyjnych przedszkolach i szkołach oraz zespołach tych przedszkoli i szkół. Standardy zatrudnienia wprowadzane są w dwóch etapach: I etap – od 1 września 2022 r. i II etap – od 1 września 2024 r.

Przepisy określają sposób wyliczenia etatów, w zależności od liczby dzieci lub uczniów w przedszkolach i szkołach. W przypadku przedszkola, szkoły lub ww. zespołach, w których liczba dzieci lub uczniów przekracza 50, liczba etatów nauczycieli psychologów nie może być niższa niż 25% łącznej liczby etatów nauczycieli specjalistów.

Minister edukacji i nauki na ten cel w budżecie państwa zabezpieczył dodatkowe środki. W 2022 r. do organów prowadzących przedszkola i szkoły trafiło prawie 520 mln zł (zatrudnienie specjalistów dotyczyło 4 miesięcy). W 2023 r. standaryzacja zatrudnienia nauczycieli specjalistów dotyczy już całego roku. W ramach subwencji na 2023 rok naliczono na to zadanie środki w wysokości około 1,9 mld zł.

Dzięki wprowadzeniu ww. przepisów, od 1 września 2022 r. zatrudnienie nauczycieli specjalistów wzrosło o ok. 20 tys. etatów, do prawie 42,5 tys. etatów specjalistów w roku szkolnym 2022/2023. W 73% placówek jest już więcej etatów specjalistów niż w roku szkolnym 2021/2022. Zakłada się, że docelowo – w 2024 r. – liczba etatów nauczycieli specjalistów wzrośnie o 143% w stosunku do roku 2021.

Ministerstwo Edukacji i Nauki realizuje także dodatkowe działania ukierunkowane na wzmocnienie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, w tym na zapobieganie depresji.

Minister edukacji i nauki we współpracy z UNICEF realizuje projekt szkoleniowy pn. "Szkoła dostępna dla wszystkich“ – szkolenia nauczycieli specjalistów w zakresie udzielania adekwatnego do potrzeb wsparcia uczniom, rodzicom i nauczycielom. Ministerstwo Edukacji i Nauki zleciło realizację projektu szkoleniowego Instytutowi Badań Edukacyjnych. Projekt realizowany będzie we współpracy z uczelniami i organizacjami pozarządowymi. Z ich udziałem powstaną programy uwzględniające m.in. tematykę ochrony zdrowia psychicznego, zapobiegania zaburzeniom psychicznym dzieci i młodzieży oraz budowania pozytywnego klimatu szkoły.

Celem głównym projektu jest podniesienie kompetencji nauczycieli specjalistów w zakresie udzielania wsparcia dzieciom i uczniom z uwzględnieniem zróżnicowania ich potrzeb rozwojowych i edukacyjnych, a także integrowania zróżnicowanego środowiska w klasie/szkole. Projekt obejmie około 11,2 tys. nauczycieli, w tym nauczycieli specjalistów, min. 560 przedszkoli i szkół oraz instytucji (poradni psychologiczno-pedagogicznych, placówek doskonalenia nauczycieli) oraz ok. 12 uczelni i organizacji społeczeństwa obywatelskiego w ciągu 3 lat. Planowane jest dotarcie do około 30 tys. dzieci w trakcie realizacji projektu, a po stopniowym włączaniu wyników projektu do systemu obejmie on wszystkich uczniów placówek przedszkolnych i szkół ogólnokształcących.

Projekt uwzględnia zróżnicowane formy uczenia się z wykorzystaniem licznych metod i narzędzi (wykłady, warsztaty, webinary, samokształcenie, artykuły, materiały on-line, podcasty, poradniki, scenariusze, superwizje, doradztwo i konsultacje w miejscu pracy, mentoring, kooperatywne uczenie się w ramach zespołowego rozwiązywania problemów, lekcje/warsztaty pokazowe). Zaplanowana formuła uczenia się pozwoli w sposób efektywny zrealizować zakładane efekty ze względu na zapewnienie możliwości bezpośredniej implementacji "nowej wiedzy“ do rozwiązywania aktualnych wyzwań w miejscu pracy. Wartość całkowita projektu wyniesie ponad 15 mln zł.

Ponadto, wraz z wdrażaną reformą systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, którą Ministerstwo Zdrowia wdraża we współpracy z Ministerstwem Edukacji i Nauki, stało się możliwe udzielanie wcześniejszego wsparcia młodym ludziom oraz ich rodzinom.

Nowy model ochrony zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży został wprowadzony od 2019 r. Ponad dwukrotnie wzrosła liczba podmiotów leczniczych udzielających świadczeń dzieciom i młodzieży w zakresie zdrowia psychicznego. W 2019 r. było to 340 placówek, natomiast obecnie jest ich około 700 (...)".