Ministerstwo Finansów na stronie internetowej www.gov.pl/web/finanse w zakładce Co robimy/Rachunkowość/Sprawozdania finansowe w czasie COVID-19 zamieściło kolejne odpowiedzi na pytania dotyczące ewidencji w księgach rachunkowych zdarzeń gospodarczych będących skutkiem skorzystania przez jednostki z rozwiązań przewidzianych w pakiecie tarczy antykryzysowej i finansowej. Poniżej prezentujemy ich treść.

"(...) Pytanie nr 9

W jaki sposób ująć w księgach rachunkowych otrzymaną przez mikroprzedsiębiorcę w ramach tarczy antykryzysowej pożyczkę na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności gospodarczej? Jeśli w ramach pomocy pożyczka zostanie umorzona, to czy kwotę umorzonej pożyczki ująć w przychodach finansowych? (pomoc na podstawie art. 15zzd ustawy o COVID-19).

Odpowiedź:

Otrzymana przez mikroprzedsiębiorcę pożyczka ze środków Funduszu Pracy (przekazana w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom COVID-19) spełnia definicję zobowiązań określoną w art. 3 ust. 1 pkt 20 ustawy o rachunkowości. W księgach rachunkowych pożyczkę tą należy ująć na koncie przeznaczonym do ewidencjonowania zobowiązań z tytułu otrzymanych pożyczek (rozwiązanie w tym zakresie powinno być opisane w przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości).

W przypadku umorzenia ww. pożyczki, w księgach rachunkowych nastąpi odpisanie zobowiązania z tytułu otrzymanej pożyczki na zwiększenie pozostałych przychodów operacyjnych, w rozumieniu art. 3 ust. 1  pkt 32 ustawy o rachunkowości.

Pytanie nr 10

W jaki sposób ująć w księgach rachunkowych ulgę w zakresie podatku od nieruchomości, o ile sytuacja finansowa przedsiębiorstwa pogorszyła się wskutek epidemii COVID-19 i gmina uchwaliła zwolnienie z tego podatku za część 2020 r.? Czy właściwa będzie korekta kosztów rodzajowych podstawowej działalności operacyjnej? (zwolnienie z podatku od nieruchomości na podstawie art. 15p ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych – Dz. U. poz. 374, 567, 568 i 695).

Odpowiedź:

Jednostka, która złożyła deklarację na podatek od nieruchomości DN-1 za 2020 r. i następnie została objęta postanowieniami uchwały rady gminy wprowadzającej za część roku 2020 r. zwolnienie z podatku od nieruchomości, powinna w księgach rachunkowych zmniejszyć zobowiązanie z tytułu tego podatku.

Biorąc pod uwagę fakt, iż powyższe zwolnienie jest skutkiem działań państwa będących pomocą skierowaną do jednostek prowadzących działalność gospodarczą w trakcie trwania COVID-19, powinno być ono zaklasyfikowane jako przychód jednostki, bowiem zmniejszenie zobowiązania spowoduje uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli (art. 3 ust. 1 pkt 30 ustawy o rachunkowości).

Zmniejszenie zobowiązania z tytułu podatku od nieruchomości jest zdarzeniem pośrednio związanym z działalnością operacyjną jednostki, zatem w myśl art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy o rachunkowości, wskazane jest odniesienie równowartości zmniejszenia tego zobowiązania w korespondencji z pozostałymi przychodami operacyjnymi.

Pytanie nr 11

W jakiej wysokości zaprezentować, w związku z COVID-19 rezerwę na świadczenia pracownicze w sprawozdaniu finansowym spółki z o.o. sporządzonym za okres od 01.01.2019 r. do 31.12.2019 r. Spółka, przy szacowaniu na dzień bilansowy rezerwy na odprawy emerytalne przyjęła wskaźnik wzrostu wynagrodzeń w okresie krótkofalowym (jeden rok od daty bilansu) na poziomie 6%. W związku z epidemią spowodowaną COVID-19, zarząd spółki w kwietniu 2020 r. podjął decyzję, że w 2020 r. nie będzie podwyżek wynagrodzeń, a nawet może nastąpić ich obniżenie o 10%. Czy w związku z obniżką wynagrodzeń planowanych w 2020 r. należy skorygować oszacowaną kwotę rezerwy na świadczenia pracownicze w sprawozdaniu finansowym sporządzonym na dzień 31.12.2019 r. (zmiana stopy wynagrodzeń ma istotny wpływ na sprawozdanie finansowe)?

Odpowiedź:

Skutki epidemii COVID-19 w postaci zmiany oszacowań przyszłych świadczeń na rzecz pracowników w 2020 r. (świadczeń emerytalnych), przy założeniu, że dniem bilansowym był dzień 31.12.2019 r., są przykładem zdarzeń niekorygujących, tj. takich których wpływ na sprawozdanie finansowe wskazuje na stan zaistniały po dniu bilansowym (po dniu 31.12.2019 r.).

Jeśli informacje na temat zmiany oszacowania rezerwy na świadczenia na rzecz pracowników są istotne dla użytkowników rocznego sprawozdania finansowego, o czym powinno zdecydować we własnym osądzie kierownictwo jednostki, to wówczas w dodatkowych informacjach i objaśnieniach, zgodnie z ust. 6 pkt 2 załącznika nr 1 ustawy o rachunkowości, jednostka ujawnia informacje o zmianie wartości szacunkowych – rezerwy na świadczenia emerytalne) oraz szacunkowej kwocie skutków finansowych tej zmiany.

W tym przypadku jednostka nie aktualizuje wartości szacunkowych w księgach rachunkowych roku obrotowego, za który sporządzane jest sprawozdanie finansowe. Ewentualne zmiany wartości szacunkowych, wywołane skutkami epidemii COVID-19 ujmuje się w księgach rachunkowych roku bieżącego".

Pytanie 12

Spółka z o.o. w ramach rządowego programu wsparcia finansowego przedsiębiorstw "Tarcza Finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla Małych i Średnich Firm" otrzymała subwencję finansową, której część (do 75%) może zostać umorzona (25% subwencji podlega bezwarunkowo zwrotowi). Decyzja o ewentualnym umorzeniu będzie podjęta dopiero po 12 miesiącach. W jaki sposób ująć w księgach rachunkowych oraz w której pozycji bilansu wykazać otrzymaną subwencję w wysokości 25% (do zwrotu) oraz w wysokości 75% (do ewentualnego umorzenia – po spełnieniu określonych warunków)? Czy kwota umorzonej subwencji zwiększy przychody finansowe, czy pozostałe przychody operacyjne?

Odpowiedź:

Zgodnie z komunikatem Ministerstwa Finansów z dnia 18 maja br. subwencja finansowa otrzymana z Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR) w ramach Tarczy Finansowej dla celów podatku dochodowego traktowana jest jak pożyczka.

Dla celów ujęcia w księgach rachunkowych oraz prezentacji w sprawozdaniu finansowym jednostki, która otrzymała ww. subwencję finansową proponuje się poniższe rozwiązanie spójne z podejściem podatkowym.

Otrzymana z PFR subwencja finansowa spełnia definicję zobowiązań określoną w art. 3 ust. 1 pkt 20 ustawy o rachunkowości. Na dzień powstania, zobowiązanie to ujmuje się w księgach rachunkowych jako zobowiązanie wobec Polskiego Funduszu Rozwoju z tytułu subwencji finansowej.

Natomiast w sprawozdaniu finansowym zobowiązanie z tytułu subwencji finansowej prezentuje się w bilansie w pasywach:

a) w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości według terminu wymagalności, tj.:

• jako zobowiązania długoterminowe/wobec pozostałych jednostek/kredyty i pożyczki – w pozycji: B.II.3.a – jeżeli termin wymagalności wynosi powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego,
• jako zobowiązania krótkoterminowe/wobec pozostałych jednostek/inne – w pozycji B.III.3.a – jeżeli termin wymagalności wynosi do 12 miesięcy od dnia bilansowego;

b) w załączniku nr 4 do ustawy o rachunkowości (dla jednostek mikro) w pozycji B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania;

c) w załączniku nr 5 do ustawy o rachunkowości (dla jednostek małych) według terminu wymagalności, tj.:

• jako zobowiązania długoterminowe/z tytułu kredytów i pożyczek – w pozycji: B.II – jeżeli termin wymagalności wynosi powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego,
• jako zobowiązania krótkoterminowe – w pozycji B.III.a – jeżeli termin wymagalności wynosi do 12 miesięcy od dnia bilansowego.

Z uwagi, że otrzymanie przez jednostkę subwencji finansowej ma charakter incydentalny o potencjalnie istotnej wartości, proponujemy – w myśl art. 50 ust. 1 ustawy o rachunkowości – rozszerzenie zakresu informacyjnego bilansu i zaprezentowanie zobowiązania z tytułu subwencji, jako kolejnej uszczegóławiającej pozycji w ramach wyżej wskazanych kategorii zobowiązań.

Ponieważ otrzymana przez Spółkę subwencja finansowa podlega bezwarunkowo zwrotowi w wysokości 25%, a pozostała część (do 75%) może być umorzona po spełnieniu przez jednostkę określonych warunków, rekomendujemy – ze względu na potencjalnie istotny wpływ informacji o kwocie bezwarunkowego zwrotu otrzymanej subwencji oraz kwocie ewentualnego umorzenia na ocenę sytuacji majątkowej, finansowej oraz wyniku finansowego jednostki – ujawnienie tej informacji w sprawozdaniu finansowym jednostki w informacji dodatkowej.

W przypadku umorzenia części (do 75%) otrzymanej kwoty subwencji, w księgach rachunkowych nastąpi odpisanie tej części zobowiązania z tytułu otrzymanej subwencji na zwiększenie pozostałych przychodów operacyjnych, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy o rachunkowości".