Reforma systemu emerytalnego spowodowała, że emerytura dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r. obliczana jest według odmiennych zasad niż takie świadczenie dla starszych ubezpieczonych. Jednym z parametrów ważnych przy obliczaniu emerytury według zreformowanych zasad jest dalsze trwanie życia zwane wskaźnikiem dożycia, który jest ogłaszany w tablicach trwania życia corocznie do dnia 31 marca. Wskaźnik dożycia jest bardzo ważny przede wszystkim dla nabywających prawo do emerytury, ale nie pozostaje on bez znaczenia również dla osób już pobierających to świadczenie i kontynuujących aktywność zawodową.
Przypomnijmy, że emerytura przyznawana według nowych zasad stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Podstawę obliczenia emerytury według nowych zasad stanowi kwota zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz środków zewidencjonowanych na subkoncie. Natomiast wskaźnik dożycia określa wartość trwania życia po skończeniu określonego wieku, a więc jest to średnia liczba miesięcy życia pozostała po osiągnięciu danego wieku. Ponadto wskaźnik dożycia:
- jest ustalany wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyrażany ilością miesięcy adekwatnych dla danego wieku ubezpieczonego obliczonego na dzień przejścia na emeryturę w ukończonych pełnych latach oraz miesiącach,
- we wzorze obliczania emerytury jest mianownikiem, co powoduje, że im jest niższy, tym wyższe jest świadczenie emerytalne,
- ogłasza Prezes GUS w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym RP "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca.
Prezes GUS komunikatem z dnia 25 marca 2025 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (Mon. Pol. z 2025 r. poz. 279) podał wartości wskaźnika dożycia dla poszczególnego ukończonego wieku kobiet i mężczyzn. Porównując dane odzwierciedlające liczbę miesięcy życia pozostałą po osiągnięciu danego wieku zawartych w obecnej tablicy z takimi danymi z poprzedniej tablicy, jest zauważalny wzrost wartości (patrz tabela).
Ogłoszone wymienionym publikatorem tablice trwania życia zawierające średnie dalsze trwanie życia kobiet i mężczyzn są podstawą przyznawania emerytur zasadniczo na wnioski zgłoszone od 1 kwietnia 2025 r. do 31 marca 2026 r. Ustawodawca zastrzegł bowiem, że jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, to do ustalenia wysokości emerytury stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Ponadto z zasad dotyczących uwzględniania konkretnej tablicy wynika, że jeśli ubezpieczony złoży wniosek o emeryturę:
- po miesiącu, w którym osiągnie wiek emerytalny, brany jest pod uwagę wiek w dniu złożenia wniosku,
- w miesiącu, w którym osiągnie wiek emerytalny lub wcześniej, brany jest pod uwagę wiek z dnia osiągnięcia wieku emerytalnego.
Zatem dla celów ustalenia prawidłowej wartości średniego dalszego trwania życia, którą w konkretnym przypadku należy uwzględnić do naliczenia emerytury, istotne jest, dla jakiego wieku należy ją przypisać oraz na podstawie jakiej tablicy.
Pełne lata | Według tablicy stanowiącej podstawę przyznania emerytur na wnioski złożone w okresie: | |||
od 1.04.2022 r. do 31.03.2023 r. | od 1.04.2023 r. do 31.03.2024 r. | od 1.04.2024 r. do 31.03.2025 r. | od 1.04.2025 r. do 31.03.2026 r. | |
60 | 238,9 | 254,3 | 264,2 | 266,4 |
65 | 196,2 | 210,0 | 218,9 | 220,8 |