Pobierając świadczenie o charakterze emerytalno-rentowym, można osiągać dodatkowe przychody. Okoliczność ta czasem nie ma żadnego wpływu na kwestie związane z prawem do danego świadczenia lub jego wysokością, nieraz jednak może oddziaływać na te należności i tak właśnie jest z rentą socjalną.
Osoby, które nabywają prawo do renty socjalnej, nie muszą legitymować się jakimkolwiek okresem składkowym i nieskładkowym. Prawo do tego świadczenia przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało m.in. przed ukończeniem 18. roku życia albo w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, a więc przed ukończeniem 25. roku życia.
W razie jednak osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, na zasadach określonych w art. 104 ustawy emerytalnej, prawo do renty socjalnej ulega zawieszeniu lub świadczenie to ulega zmniejszeniu.
Prawo do renty socjalnej ulega zatem zawieszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS. Natomiast w przypadku osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS, nie wyżej jednak niż 130% tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż kwota maksymalnego zmniejszenia. Zasady te stosuje się również do:
- osób wyłączonych z obowiązku ubezpieczenia społecznego z tytułu ustalenia prawa do emerytury i renty lub
- osób wykonujących działalność niepodlegającą obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z uwagi na podleganie temu obowiązkowi z innego tytułu.
Jeśli chodzi o sposób obliczania dolnej i górnej granicy przychodu, to - jak wskazano wcześniej - bazę stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszone przez Prezesa GUS. W czasie trwania roku kalendarzowego kwoty graniczne przychodu zmieniają się zatem czterokrotnie, tj. począwszy od 1 marca, 1 czerwca, 1 września oraz 1 grudnia.
Jak wynika z komunikatu Prezesa GUS z dnia 13 maja 2024 r. (Mon. Pol. poz. 358), przeciętne wynagrodzenie w I kwartale 2024 r. wyniosło 8.147,38 zł. Tym samym w okresie od 1 czerwca do 31 sierpnia 2024 r. limity obowiązujące rencistów socjalnych wynoszą, po zaokrągleniu do pełnych 10 gr w górę, odpowiednio:
- dolny - 5.703,20 zł (8.147,38 zł × 70% = 5.703,17 zł),
- górny - 10.591,60 zł (8.147,38 zł × 130% = 10.591,59 zł).
W stosunku do obowiązujących od 1 marca do 31 maja 2024 r. dopuszczalnych limitów, z dniem 1 czerwca 2024 r. nastąpił ich wzrost (patrz tabela).
Jeśli chodzi o kwotę maksymalnego zmniejszenia, to ulega ona zmianie raz w roku, tj. z dniem 1 marca i w przypadku renty socjalnej odpowiada ona takiej kwocie przewidzianej dla renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Od 1 marca 2024 r. wynosi ona zatem 890,63 zł.
Miesiące obowiązywania w danym roku kalendarzowym | Kwota przychodu odpowiadająca 70% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego | Kwota przychodu odpowiadająca 130% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego |
grudzień 2023 r. - luty 2024 r. | 5.036,50 zł | 9.353,50 zł |
marzec - maj 2024 r. | 5.278,30 zł | 9.802,50 zł |
czerwiec - sierpień 2024 r. | 5.703,20 zł | 10.591,60 zł |