W pakiecie świadczeń, których płatnikiem jest ZUS, znajdują się m.in. świadczenia krótkoterminowe, tj. przede wszystkim zasiłek chorobowy, opiekuńczy, macierzyński i świadczenie rehabilitacyjne. Zasady dotyczące nabywania prawa do tych świadczeń oraz ich wypłaty reguluje ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwana ustawą zasiłkową.
Z dniem 16 grudnia 2022 r. do ustawy zasiłkowej zostały wprowadzone zmiany. Dotyczą one zasad wstrzymywania wypłaty zasiłku.
Ustawodawca dodatkowo uregulował, że wypłatę zasiłku wstrzymuje się, jeżeli:
- powstaną okoliczności uzasadniające ustanie prawa do zasiłku,
- okaże się, że prawo do zasiłku nie istniało,
- zasiłek nie może być doręczony z przyczyn niezależnych od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Ponadto w sprawie wstrzymania wypłaty zasiłku:
- ZUS wydaje decyzję,
- stosuje się odpowiednio art. 134 ust. 2 i art. 135 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zwanej ustawą emerytalną.
Oznacza to, że wstrzymanie wypłaty świadczeń chorobowych nastąpi poczynając od miesiąca:
- przypadającego po miesiącu, w którym ustało prawo do świadczenia,
- w którym została wydana decyzja o wstrzymaniu wypłaty, tj. gdy:
- powstaną okoliczności uzasadniające zawieszenie prawa do świadczeń lub ustanie tego prawa,
- osoba pobierająca świadczenia mimo pouczenia lub żądania organu rentowego nie przedłoży dowodów stwierdzających dalsze istnienie prawa do świadczeń,
- osoba uprawniona do świadczeń nie poddała się badaniu lekarskiemu lub psychologicznemu, bez uzasadnionych przyczyn, mimo wezwania organu rentowego,
- okaże się, że prawo do świadczeń nie istniało,
albo od następnego miesiąca, jeżeli wcześniejsze wstrzymanie wypłaty nie było możliwe,
- za który przysługiwało świadczenie niedoręczone, jeżeli świadczenia nie mogą być doręczone z przyczyn niezależnych od organu rentowego.
Jeśli natomiast chodzi o wznowienie wypłaty świadczenia, to na zasadach przewidzianych w art. 135 ustawy emerytalnej wypłatę wznawia się od miesiąca ustania przyczyny powodującej wstrzymanie wypłaty, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano z urzędu decyzję o jej wznowieniu. W przypadkach jednak, gdy świadczenia nie mogą być doręczone z przyczyn niezależnych od organu rentowego, ich wypłata może zostać wznowiona od miesiąca, w którym ją wstrzymano, jednak za okres nie dłuższy niż 3 lata poprzedzające bezpośrednio miesiąc, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty. Natomiast, gdy wstrzymanie wypłaty świadczeń nastąpi na skutek błędu organu rentowego, wypłatę wznawia się poczynając od miesiąca, w którym je wstrzymano, jednak za okres nie dłuższy niż 3 lata poprzedzające bezpośrednio miesiąc, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano decyzję z urzędu o jej wznowieniu.
Trzeba przy tym pamiętać, że jeżeli świadczenie chorobowe zostało pobrane nienależnie z winy ubezpieczonego lub wskutek okoliczności, o których mowa w art. 15–17 i art. 59 ust. 6 i ust. 7 ustawy zasiłkowej, wypłacone kwoty podlegają potrąceniu z należnych ubezpieczonemu zasiłków bieżących oraz z innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych (w tym emerytur i rent z tytułu niezdolności do pracy) lub ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej. Decyzja ZUS w sprawie zwrotu bezpodstawnie pobranych zasiłków stanowi tytuł wykonawczy w postępowaniu egzekucyjnym w administracji.