Emeryci, którzy mają ustaloną emeryturę według starych zasad i renciści czynni zawodowo, po zakończeniu każdego kwartału mogą jeszcze wystąpić do ZUS z wnioskiem o doliczenie dotychczas nieuwzględnionych okresów składkowych i nieskładkowych.
Z dniem 1 stycznia 2022 r. stan ten ulegnie diametralnie zmianie. Stanie się tak za sprawą ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1621) wprowadzającej od początku nowego roku zmiany w zakresie możliwości ponownego ustalania wysokości starych emerytur i rent, w tym przede wszystkim z tytułu niezdolności do pracy.
Od 1 stycznia 2022 r. możliwe będzie doliczenia jedynie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów składkowych. Zmienione z tym dniem przepisy (w szczególności art. 112 i 113 ustawy emerytalnej) będą stanowić, że jeżeli emeryt lub rencista zgłosi wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia przez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów składkowych, kwota przysługującego świadczenia będzie zwiększana poprzez doliczenie do kwoty:
- starej emerytury lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy po 1,3% zwaloryzowanej podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych, o których mowa w art. 6 ustawy emerytalnej,
- m.in. renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy 75% wzrostu obliczonego dla renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Przy obliczaniu wzrostu wymienionych świadczeń okresy składkowe ustalać się będzie z uwzględnieniem pełnych miesięcy. Przy czym tak jak dotychczas, ponowne ustalenie wysokości wymienionych świadczeń będzie następowało na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po zakończeniu kwartału kalendarzowego, jeżeli emeryt lub rencista pozostaje w ubezpieczeniu, chyba że w kwartale kalendarzowym ustało ubezpieczenie. Złożenie omawianego wniosku możliwe jednak będzie nie częściej niż raz w roku kalendarzowym.
Z powyższego wyraźnie wynika, że po zmianie przepisów emerytalnych nie będzie już możliwości doliczenia dotychczas nieuwzględnionych okresów nieskładkowych, w tym m.in. okresów pobierania świadczeń chorobowych, zarówno w czasie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, jak i po jego ustaniu. Wszystkie okresy nieskładkowe wymienia art. 7 ustawy emerytalnej.
Przepisy dotyczyć będą również rent rodzinnych będących pochodnymi po starych emeryturach i rentach z tytułu niezdolności do pracy. Ponadto w ich przypadku przeliczenie w omawianym zakresie dotyczyć będzie nieuwzględnionego dotychczas okresu składkowego z przebiegu ubezpieczenia zmarłego, po którym przyznano rentę rodzinną.
Przypomnijmy, że w obecnym stanie prawnym jeżeli emeryt lub rencista zgłosi wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia przez doliczenie okresów składkowych i nieskładkowych, kwotę przysługującego świadczenia zwiększa się, doliczając do kwoty:
- starej emerytury lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy:
- po 1,3% podstawy wymiaru, ustalonej w wyniku waloryzacji, za każdy rok okresów składkowych,
- po 0,7% podstawy wymiaru, ustalonej w wyniku waloryzacji, za każdy rok okresów nieskładkowych,
- renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy 75% wzrostu obliczonego dla renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Okresy składkowe i nieskładkowe ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy, a ponadto okresy nieskładkowe ogranicza się do 1/3 udowodnionych okresów składkowych.
Przeliczenie świadczenia na dotychczasowych zasadach możliwe jest po zakończeniu każdego kwartału kalendarzowego, a więc praktycznie nawet czterokrotnie w roku kalendarzowym.