Wybrane wyjaśnienia resortowe związane z sytuacją spowodowaną pandemią koronawirusa

Na stronach resortowych zamieszczono wyjaśnienia w zakresie rozliczania - dla celów PIT i CIT - różnego rodzaju wsparcia udzielonego w związku z sytuacją spowodowaną pandemią koronawirusa, o czym informowaliśmy na łamach naszego czasopisma. W artykule tym przedstawiamy kolejne z nich, m.in. udzielone przez Krajową Informację Skarbową (dalej: KIS), a także zaprezentowane w nowych "Objaśnieniach podatkowych z 21 lipca 2020 r. w sprawie nowych preferencji stosowanych w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19".

Informacje na temat Tarczy antykryzysowej dostępne są serwisie  www.tarcza.gofin.pl

1.1. Zmiana umowy leasingu samochodu osobowego, zawartej przed 1 stycznia 2019 r.

Do końca 2018 r. opłaty leasingowe były ujmowane w kosztach podatkowych w pełnej wysokości, bez żadnego limitu, niezależnie od wartości samochodu. Natomiast od 1 stycznia 2019 r. opłaty te ujmowane są w kosztach podatkowych z uwzględnieniem limitu w wysokości 150.000 zł (225.000 zł w przypadku samochodu osobowego będącego pojazdem elektrycznym).

W przepisach przejściowych do ustawy nowelizującej, wprowadzającej ww. limity (zob. art. 8 ustawy nowelizującej, Dz. U. z 2018 r. poz. 2159) wskazano, że:

• do umów leasingu dotyczących samochodu osobowego, zawartych przed dniem 1 stycznia 2019 r., stosuje się przepisy ustawy o PDOP i ustawy o PDOF w brzmieniu obowiązującym przed nowelizacją, tj. do końca 2018 r. (tj. bez limitu),
   
• w przypadku umów leasingu zmienionych lub odnowionych po dniu 31 grudnia 2018 r., stosuje się przepisy obowiązujące od 1 stycznia 2019 r. (tj. limit w wysokości 150.000 zł/225.000 zł).

W związku z sytuacją spowodowaną pandemią koronawirusa, niektóre podmioty gospodarcze dokonały zmiany umowy leasingu samochodu osobowego, zawartej przed 1 stycznia 2019 r., polegającej na jej wydłużeniu, tj. np.:

• ze zmniejszeniem kwoty najbliższych rat,
   
• odroczeniu spłat rat i innych podobnych działań.

Czy w tej sytuacji możliwe jest zastosowanie do ww. umów tzw. praw nabytych, tj. rozliczania kosztów podatkowych bez uwzględnienia limitu 150.000 zł?

W kwestii tej KIS na stronie internetowej www.podatki.gov.pl, w zakładce "COVID-19/Pytania i odpowiedzi", wyjaśniła:

"(...) Zmiana umowy leasingu zawartej przed 1 stycznia 2019 r. może skutkować koniecznością zastosowania limitu kosztów z uwzględnieniem kwoty 150.000 zł. Każdy przypadek takiej zmiany umowy leasingu należy jednak rozpatrywać indywidualnie z uwzględnieniem jej wpływu na skutki w podatku dochodowym.

Zmiana umowy leasingu z powodu COVID-19, która nie wpłynie na wysokość możliwych do zaliczenia do kosztów podatkowych rat leasingowych, a jedynie na ich przesunięcie w czasie, nie powoduje konieczności stosowania do takiej umowy nowych regulacji podatkowych. (...)"

1.2. Opłacanie zaliczek na PIT po rezygnacji z zaliczek uproszczonych

Podatnicy PIT mogą opłacać zaliczki na podatek dochodowy w uproszczonej formie, zgodnie z regulacjami zawartymi w art. 44 ust. 6b-6i ustawy o PDOF. Z przepisów tam zawartych wynika, że podatnicy, którzy wybrali uproszczoną formę wpłacania zaliczek, są obowiązani m.in. stosować ją przez cały rok podatkowy. W trakcie roku nie mogą zatem zrezygnować z tej formy opłacania zaliczki. W związku z sytuacją spowodowaną pandemią koronawirusa, zasada ta została złagodzona.

Zgodnie z art. 52r ustawy o PDOF, podatnicy będący małymi podatnikami, którzy na 2020 r. wybrali uproszczoną formę wpłacania zaliczek, mogą zrezygnować w trakcie roku podatkowego z tej formy wpłacania zaliczek za miesiące marzec-grudzień 2020 r., jeżeli ponoszą negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19. O rezygnacji z uproszczonej formy wpłacania zaliczek podatnicy informują w zeznaniu podatkowym składanym za 2020 r.

W przypadku rezygnacji z uproszczonej formy wpłacania zaliczek, zaliczki należne do końca roku oblicza się na zasadach ogólnych (tj. według skali podatkowej lub podatkiem liniowym), począwszy od miesiąca, za który podatnik ostatni raz zastosował uproszczoną formę wpłacania zaliczek. Przy obliczaniu tych zaliczek uwzględnia się zaliczki płacone w uproszczonej formie.

KIS, odnosząc się do sposobu ustalania ww. zaliczek, po rezygnacji z zaliczek uproszczonych wyjaśniła:

"(...) Podatnicy są obowiązani wpłacać zaliczki miesięczne. Wysokość zaliczek - na podstawie art. 44 ust. 3 ustawy PIT - ustala się w następujący sposób:

• obowiązek wpłacania zaliczki powstaje, poczynając od miesiąca, w którym dochody te przekroczyły kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek, określonej w art. 27 ust. 1b pkt 1 oraz najniższej stawki podatkowej określonej w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1;
   
• zaliczkę za ten miesiąc stanowi podatek obliczony od tego dochodu według zasad określonych w art. 26, 27 i 27b;
   
• zaliczkę za dalsze miesiące ustala się w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku a sumą zaliczek za miesiące poprzedzające.

Natomiast podatnicy opodatkowani na zasadach określonych w art. 30c ustawy PIT (tj. podatkiem liniowym - przyp. red.) są obowiązani - zgodnie z ust. 3f w art. 44 ustawy PIT - wpłacać na rachunek urzędu skarbowego zaliczki miesięczne w wysokości różnicy między podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku, obliczonym zgodnie z art. 30c, a sumą należnych zaliczek za poprzednie miesiące.

Zatem po rezygnacji z zaliczki uproszczonej, przy wyliczaniu zaliczek według reguł ogólnych, wynikających z art. 44 ust. 3 lub ust. 3f ustawy PIT, należy przyjąć dochody (przychody/koszty) narastająco od początku roku - także za miesiąc styczeń. (...)"

Do kwestii rezygnacji z zaliczek uproszczonych odniesiono się również w ww. Objaśnieniach, przedstawiając m.in. następujący przykład:

"(...) Podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych prowadzi działalność gospodarczą polegającą na prowadzeniu klubu fitness. W 2020 r. podatnik korzysta z uproszczonej formy wpłacania zaliczek. Wysokość miesięcznych zaliczek wynosi 2.000 zł. Od połowy marca 2020 r. podatnik, z uwagi na obostrzenia, ma zamknięty klub. Z uwagi na brak przychodów i generowaną w związku z tym stratę podatkową, podatnik postanawia od 1 czerwca 2020 r. zrezygnować z wpłacania zaliczek w uproszczonej formie. Przy obliczaniu zaliczki na podatek dochodowy za czerwiec 2020 r. podatnik pierwszy raz oblicza zaliczkę na zasadach ogólnych, biorąc pod uwagę dochody osiągnięte od początku roku oraz wpłacone dotychczas uproszczone zaliczki. (...)"

1.3. Definiowanie pojęcia "negatywne konsekwencje ekonomiczne" dla celów wpłacania zaliczek na PIT przez płatników

Jak wynika z art. 52o ustawy o PDOF, zaliczki na podatek dochodowy, pobrane w marcu i kwietniu 2020 r. od przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy oraz od zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez płatników, świadczeń z działalności wykonywanej osobiście (tj. umów zlecenia lub umów o dzieło) oraz z praw autorskich i praw pokrewnych podlegały wpłacie w terminie do dnia 1 czerwca 2020 r., jeżeli płatnicy ci ponieśli negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19.

Mocą rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 1 czerwca 2020 r. w sprawie przedłużenia terminów przekazania przez niektórych płatników zaliczek na podatek dochodowy i zryczałtowanego podatku dochodowego (Dz. U. poz. 972), termin ten został przedłużony w odniesieniu do zaliczek/zryczałtowanego podatku pobranych:

• w marcu br. - do 20 sierpnia 2020 r.,
   
• w kwietniu br. - do 20 października 2020 r.

Przesunięto także termin wpłaty zaliczek na podatek/zryczałtowany podatek dochodowy pobranych przez płatników w maju 2020 r. - do 20 grudnia 2020 r. 

Więcej na ten temat pisaliśmy w Biuletynie Informacyjnym nr 17 z 10.06.2020 r. na str. 4

Kwestią budzącą wątpliwości jest to, co należy rozumieć pod ww. pojęciem "negatywne konsekwencje ekonomiczne". Jak czytamy w ww. Objaśnieniach:

"(...) Przepisy nie definiują tego pojęcia. Jest to celowy zabieg ustawodawcy z uwagi na fakt, że u każdego podatnika/płatnika negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19 mogą przejawiać się w inny sposób, np. spadkiem dochodów, koniecznością ograniczenia prowadzonej działalności, utratą płynności finansowej. Dlatego też ocena tego kryterium u poszczególnych podmiotów może być odmienna. Niemniej jednak musi być oparta na całokształcie okoliczności dotyczących danego podmiotu. (...)"

Podobnie wynika z wyjaśnień KIS, w których czytamy:

"(...) W przepisach podatkowych brak jest wprost wskazania, co należy rozumieć pod pojęciem "negatywnych konsekwencji ekonomicznych". Zawarcie takiego wskazania jest niemożliwe z uwagi na różnorodność możliwych do wystąpienia stanów faktycznych, skrajną odmienność branż, w jakich podatnicy działają, wielorakość czynników ekonomicznych, które mogą mieć zastosowanie.

Za przesłanki, które mogą być brane pod uwagę przy ocenie kwalifikacji, można uznać np.:

• spadek przychodów w porównaniu z poprzednim miesiącem bądź podobnym reprezentatywnym okresem,
   
• brak spadku przychodów przy rezygnacji kontrahentów z kontraktów, które miały być wykonane w późniejszym okresie i miały spowodować ich wzrost,
   
• zaniechanie inwestycji rozwojowych i strategicznych,
   
• utrata dofinansowań, subwencji itp. w związku z np. brakiem spełnienia wymaganych przesłanek, których nie można było dotrzymać w związku z COVID-19,
   
• utrata płynności finansowej, przy zachowaniu działalności na dotychczasowym poziomie, w związku z brakiem płatności od kontrahentów,
   
• straty w związku z brakiem możliwości sprzedaży towarów i wyrobów, które były wyprodukowane przed epidemią COVID-19, a obecnie brak jest na nie zapotrzebowania lub jest ono zdecydowanie zmniejszone. (...)"

1.4. Z subwencji z PFR można finansować wydatki w kwocie netto

Jak już informowaliśmy na łamach naszego czasopisma, podmioty gospodarcze, które poniosły negatywne skutki pandemii, mogą otrzymać m.in. wsparcie w ramach tzw. tarczy finansowej z Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR). Taka pomoc może być udzielona m.in. mikro, małym i średnim firmom w formie subwencji finansowej.

W "Przewodniku dla mikro, małych i średnich firm po tarczy finansowej PFR" wskazano, że taka subwencja może być wykorzystana na pokrycie kosztów prowadzonej działalności gospodarczej, przy czym jest to kategoria szeroka i obejmuje większość kosztów stałych i codziennych wynikających z (lub niezbędnych dla) prowadzonej działalności, w tym - co do zasady - także wypłatę wynagrodzeń dla pracowników, opłacenie czynszu lub spełnienie świadczeń z umów zawartych z kontrahentami. Jak czytamy w ww. Przewodniku:

"(...) Otrzymana subwencja będzie mogła zostać wykorzystana na przedterminową spłatę kredytów do maksymalnej wysokości 25% wartości subwencji. W żadnym wypadku natomiast subwencja nie będzie mogła zostać wykorzystana w celu dokonania rozliczeń z podmiotami powiązanymi. Obowiązywał będzie całkowity zakaz przeznaczania środków z subwencji finansowej na jakiekolwiek płatności do właściciela oraz do osób lub podmiotów powiązanych z właścicielem przedsiębiorstwa. Ponadto subwencja nie będzie mogła służyć finansowaniu nabycia (przejęcia) w sposób bezpośredni lub pośredni innego przedsiębiorcy (obowiązywał będzie zakaz wykorzystania subwencji w celu akwizycji). (...)"

Z ww. Przewodnika wprost nie wynika, czy ww. wydatki mogą być sfinansowane w kwocie netto, czy brutto (tj. wraz z kwotą VAT, która podlega odliczeniu). W BI nr 17 z 10 czerwca 2020 r. wyraziliśmy pogląd, iż zasadne jest, aby z przedmiotowej subwencji można było sfinansować wydatki w kwocie brutto.

Inaczej jednak wyjaśniono na stronie www.pfrsa.pl, w zakładce: "Pytania i odpowiedzi". Z wyjaśnienia tam zawartego wynika, że kwoty wydatków z subwencji powinny być rozliczane według wartości netto, powiększonej o nieodliczony VAT.

1.5. Czy trzeba skorygować wyższe odpisy na ZFŚS w okresie epidemii koronawirusa? - stanowisko MRPiPS

Pracodawcy, którzy na podstawie art. 4 ustawy o ZFŚS ustalali wyższą wysokość odpisu na ZFŚS oraz inne świadczenia o charakterze socjalno-bytowym niż określa ta ustawa, u których w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 wystąpił spadek obrotów gospodarczych lub istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń, nie stosują postanowień układów zbiorowych pracy lub regulaminów wynagradzania wprowadzających m.in. wyższą wysokość odpisu. W takim przypadku stosuje się wysokość odpisu na ten fundusz określoną w ustawie o ZFŚS. Takie regulacje wprowadziła tzw. tarcza 4.0 (art. 15ge ust. 3 tzw. specustawy).

Do kwestii ustalenia wysokości odpisów na ZFŚS na 2020 r. u pracodawców objętych ww. regulacją odniosło się Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w piśmie udostępnionym naszemu Wydawnictwu w dniu 14 lipca br. W piśmie tym resort pracy wskazał, że u ww. pracodawców wystąpi potrzeba korekty odpisów na ZFŚS na 2020 r. Jak w nim czytamy:

"(...) u niektórych pracodawców przedsiębiorców objętych tym rozwiązaniem (art. 15ge ust. 3 specustawy - przyp. red.) nie będą stosowane układowe lub regulaminowe postanowienia o wyższej niż przewiduje ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych - dalej ustawa o zfśs, wysokości odpisu na zfśs z mocy wprowadzanej regulacji. Pracodawcy ci będą zatem stosować ustawowe wysokości (wskaźniki) naliczania odpisu. Wprowadzony bowiem przepis art. 15ge ust. 3, jako rozwiązanie szczególne w stosunku do przepisów ustawy o zfśs (art. 4), miałby pierwszeństwo stosowania przez tych pracodawców, co oznaczałoby obowiązek stosowania przez nich, z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r., tzn. od dnia 24 czerwca br. wysokości odpisu na zfśs, zawartych w ustawie o zfśs.

W ocenie MRPiPS, wejście w życie powołanych regulacji będzie skutkować także potrzebą dostosowania przez pracodawców objętych tymi przepisami naliczenia odpisu na zfśs na 2020 r. do obowiązującego stanu prawnego w tym zakresie, co skutkuje także koniecznością korekty równowartości środków z tego tytułu, przekazywanych na rachunek bankowy zfśs (podkreśl. red.). Zgodnie bowiem z zasadami tworzenia zfśs, zawartymi w art. 5-6 oraz definicją odpisu podstawowego, o której mowa w art. 2 pkt 2 ustawy o zfśs, coroczny odpis podstawowy, będący głównym źródłem tworzenia funduszu, oznacza równowartość dokonanych odpisów na rachunek bankowy funduszu, w wysokości określonej w art. 5 ustawy o zfśs, na zasadach określonych w art. 6 ust. 2 ustawy o zfśs.

Niezależnie od powyższego, po wejściu w życie w dniu 24 czerwca br. omawianej regulacji - pracodawcy przedsiębiorcy objęci zakresem jej obowiązywania, mogą nadal zwiększać fundusz zyskiem netto do podziału, jeśli będą mieć takie możliwości. Stanowi o tym przepis art. 7 ust. 4 ustawy o zfśs, który nie został zmieniony. Ponadto, realizacji przez tych pracodawców dotychczasowego zakresu działalności socjalnej, finansowanego z wyższych układowych lub regulaminowych wysokości odpisu mogłyby służyć zgromadzone na rachunku zfśs, niewykorzystywane z lat poprzednich środki funduszu, jeśli ci pracodawcy takie środki posiadają (art. 11 ustawy o zfśs). (...)"